Η  κατάθλιψη το άγχος σέ εποχές οικονομικής κρίσης

Ο Έλληνας της οικονομικής κρίσης έρχεται αντιμέτωπος και με την κατάθλιψηΕδώ και πάνω από ένα χρόνο, μιλάμε, σχεδόν, καθημερινά για τον όρο οικονομική κρίση. Πράγματι, η έννοια αυτή έχει επηρεάσει, όχι μόνο τα οικονομικά μας αλλά και γενικότερα, την ψυχολογία μας. Ο φόβος και η αβεβαιότητα για το αύριο, η αύξηση της ανεργίας, οι απολύσεις, οι περικοπές στους μισθούς και η αδυναμία πληρωμών δοκιμάζουν σημαντικά τους δείκτες υγείας των περισσότερων Ελλήνων.

Αυτό που, κυρίως, απασχολεί όλους μας, ωστόσο, είναι ότι η κρίση «απειλεί» την επιβίωσή μας και, ασφαλώς, και αυτήν των παιδιών μας. Με λίγα λόγια, θα λέγαμε πως προδιαγράφεται ένα δυσοίωνο μέλλον για όλους μας. Το γεγονός αυτό, μας δημιουργεί, πολύ συχνά, την αίσθηση ότι δεν έχουμε τον έλεγχο της κατάστασης. Σε όλο αυτό το κλίμα αβεβαιότητας συντελεί και το ότι ερχόμαστε, σχεδόν καθημερινά, σε επαφή με πρωτάκουστους οικονομικούς όρους, όπως τα spreads, τα ομόλογα, οι κερδοσκόποι κ.α.

Όπως είναι εύκολα αντιληπτό, με βάση τις αλλαγές που φέρει η οικονομική κρίση στη ζωή μας, παρατηρείται μια σημαντική αύξηση στα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης, κυρίως στους νέους μεταξύ 30-35 ετών. Σχετική έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε πρόσφατα από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας δηλώνει πως συμπτώματα γενικευμένης αγχώδους διαταραχής βιώνει πλέον 1 στους 5 Έλληνες και μάλιστα, κυρίως γυναίκες οι οποίες από τη φύση τους είναι πιο συναισθηματικές.

Παράλληλα, παρατηρούμε μια αύξηση των καρδιαγγειακών προβλημάτων περίπου κατά 20%, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που καταφεύγουν σε ουσίες, όπως το αλκοόλ,  λόγω της δυσκολίας τους να αντιμετωπίσουν τα πολλαπλά οικονομικά τους προβλήματα. Τέλος, τα ερευνητικά δεδομένα δηλώνουν ότι το 68% των γυναικών μείωσαν τη συχνότητα των σεξουαλικών επαφών κατά τον τελευταίο χρόνο, μιας και ερωτική τους διάθεση έχει ελαττωθεί κατά πολύ.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και ιδίως σε ένα πλαίσιο οικονομικής κρίσης  σαφέστατα «ευνοεί» την εμφάνιση συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης. Το άγχος δεν είναι τίποτα παραπάνω παρά μια προσπάθεια του οργανισμού να τεθεί σε μια διαδικασία εγρήγορσης και ετοιμότητας για δράση, προκειμένου να καταφέρει να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες, την «απειλή», τους κινδύνους και να επιβιώσει. Είναι η ψυχοσυναισθηματική μας αντίδραση απέναντι στην πίεση που βιώνουμε, η οποία εκδηλώνεται με ποικίλα συμπτώματα, όπως δύσπνοια, ταχυπαλμία, διαταραχές της όρεξης και του ύπνου, ευερεθιστότητα, σύγχυση, απώλεια ελέγχου, αίσθημα ζάλης, αδυναμία λήψης αποφάσεων και πολλά άλλα. Όταν, ωστόσο, βιώνουμε πολλά από τα παραπάνω συμπτώματα δεν μιλάμε, απλώς, για άγχος αλλά, ενδεχομένως, για κάποιας μορφής αγχώδη διαταραχή.

Ο φόβος και η αβεβαιότητα για το αύριο δοκιμάζουν σημαντικά τους δείκτες υγείας των περισσότερων ΕλλήνωνΕκτός όμως από το άγχος, ο Έλληνας της οικονομικής κρίσης έρχεται αντιμέτωπος και με την πιο διαδεδομένη ψυχική πάθηση των τελευταίων δεκαετιών, την κατάθλιψη. Στο σημείο αυτό, είναι χρήσιμο να πούμε ότι περίπου το 15-20% του γενικού πληθυσμού θα βιώσει συμπτώματα κλινικής κατάθλιψης σε κάποια χρονική στιγμή της ζωής του, ενώ η νόσος βάλλει τις γυναίκες δύο φορές συχνότερα από τους άντρες. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας μας φανερώνει ότι 7 στους 10 Έλληνες βρίσκονται στα όρια της κατάθλιψης λόγω οικονομικής κρίσης. Στην κατάθλιψη παρατηρούνται πολλά σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα, όπως επίμονη κούραση, έλλειψη ενέργειας, ανηδονία, αίσθημα αναξιότητας, δυσκολία συγκέντρωσης, ακόμα και αυτοκτονικές τάσεις.

Το ερώτημα που τίθεται είναι: Μπορώ να αντιμετωπίσω το άγχος και την κατάθλιψη όταν η χώρα μου αλλά και η ίδια η οικογένειά μου βρίσκονται μέσα σε τόσο δύσκολες οικονομικές συγκυρίες;

Ασφαλώς και μπορώ. Πρώτα από όλα, χρειάζεται να αντιληφθώ και να αποδεχτώ ότι οι κοινωνίες, μέσα στους αιώνες, πάντα περνούν από δυσκολίες και αναταραχές (πολιτικές, οικονομικές, πολέμους). Είναι, λοιπόν, θα λέγαμε, κατά κάποιο τρόπο, φυσική εξέλιξη η κάθε ευχάριστή ή δυσάρεστη αλλαγή στα κοινωνικοοικονομικά δρώμενα μιας χώρας. Ιδίως, η Ελλάδα, οι ίδιοι οι Έλληνες, γνωρίζουν καλά από δυσκολίες και έχουν αποδείξει, πολλές φορές, στο παρελθόν ότι ξέρουν να μάχονται και να ξεπερνούν με σθένος τα όποια προβλήματα.

Αξίζει, επίσης, να κατανοήσω ότι η οικονομική κρίση μάς «αγγίζει» όλους, την κάθε ελληνική οικογένεια και, πλέον, «χτυπά την πόρτα» και της κάθε ευρωπαϊκής οικογένειας. Δεν χρειάζεται να αποφεύγω το πρόβλημα και τις δυσκολίες που περνώ μέσα από την αντίληψη του «μην το σκέφτεσαι», «όλα θα πάνε καλά». Είναι απαραίτητο να βλέπω το κάθε ζήτημα που προκύπτει στην οικογένεια κατάματα και να προσπαθώ να το αντιμετωπίσω.

Προκειμένου να χαλαρώσω από το άγχος και την πίεση χρειάζεται καλή διατροφή, άσκηση, επαρκής ύπνος και καθημερινός χρόνος για ξεκούραση και χαλάρωση. Είναι απαραίτητο, με λίγα λόγια, να φροντίσω το σώμα μου και να σεβαστώ τα όρια και τις αντοχές μου. Δεχόμενος ότι «δεν εξαρτώνται όλα από μένα» πετυχαίνω να αναγνωρίσω τις δυνατότητές μου.

Παράλληλα, είναι πολύ σημαντικό να συμμετέχω σε ευχάριστες δραστηριότητες, μέσα από μια γενικότερη προσπάθεια να ενισχύσω τις κοινωνικές μου επαφές και να δομήσω ένα υποστηρικτικό δίκτυο. Είναι βασικό, επίσης, να καταφέρνω να εστιάζω σε όσα έχω πετύχει, στα δυνατά μου σημεία, να ζω το «εδώ και τώρα», την κάθε στιγμή και να αποφεύγω να κάνω σκληρή κριτική, με το παραμικρό, στον εαυτό μου.

Τέλος, είναι σημαντικό να τονίσουμε πως δε διστάζω να αναζητήσω βοήθεια όταν νιώσω ότι βρίσκομαι σε αδιέξοδο και πρώτα από όλα, ζητώ τη στήριξη από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον και αν δε βρω ανακούφιση εκεί, από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.

Έλλη Φρεγγίδου
Ψυχολόγος Α.Π.Θ. M.Sc. Ψυχολογία της Υγείας
21ης Ιουνίου-Αθ. Τσούντα (γωνία) Κιλκίς