Τι είναι η νιασίνη

Μια φορά κι έναν καιρό, οι επιστήμονες πίστευαν ότι υπήρχε μόνο μια βιταμίνη Β. Σήμερα γνωρίζουμε ότι υπάρχουν οκτώ βιταμίνες Β – η καθεμία με ειδικές λειτουργίες που βοηθούν το σώμα να λειτουργεί σωστά.

Η βιταμίνη Β3 είναι επίσης γνωστή ως νιασίνη. Η ύπαρξη αρκετής νιασίνης στο σώμα είναι σημαντική για τη γενική καλή υγεία, επειδή το σώμα τη χρησιμοποιεί για να μετατρέψει την τροφή σε ενέργεια. Είναι επίσης απαραίτητη για την υγεία του δέρματος,του νευρικού και του πεπτικού συστήματος.

Συνήθως λαμβάνουμε αρκετή νιασίνη από τις τροφές που τρώμε, όπως το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, το καστανό ρύζι, τους ξηρούς καρπούς, τους σπόρους, τα όσπρια και τις μπανάνες. Σε πολλά δημητριακά και ψωμιά έχει επίσης προστεθεί νιασίνη.

Σε υψηλότερες ποσότητες, η νιασίνη μπορεί να συνιστάται ως συμπλήρωμα διατροφής για τη βελτίωση των επιπέδων χοληστερόλης, την επιβράδυνση της εξέλιξης ορισμένων τύπων καρδιακών παθήσεων και ακόμη και για την πρόληψη της απώλειας μνήμης και της άνοιας.

Ωστόσο, συνεχίζουμε να μαθαίνουμε για τους κινδύνους της περίσσειας νιασίνης και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να επηρεάσει τον οργανισμό.

 

Τα οφέλη της νιασίνης

Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα άτομα με ανεπάρκεια νιασίνης μπορούσαν να αναπτύξουν μια σοβαρή δερματική πάθηση που ονομαζόταν πελλάγρα.

Χάρη σε αυτή την ανακάλυψη στην κατανόηση του ρόλου των βιταμινών Β και της υγείας, η πελλάγρα είναι πλέον μια σπάνια κατάσταση και η νιασίνη είναι μια θεραπεία εγκεκριμένη από τον FDA.

Με την πάροδο των ετών, οι ερευνητές συνέχισαν να υποστηρίζουν διάφορα οφέλη για την υγεία που σχετίζονται με τη λήψη νιασίνης.

Νιασίνη για υψηλή χοληστερόλη

Ως θεραπεία της χοληστερόλης, μελέτες δείχνουν ότι η νιασίνη μπορεί να ενισχύσει τα επίπεδα της καλής HDL χοληστερόλης και να μειώσει τα τριγλυκερίδια. Mειώνει επίσης σε μέτριο βαθμό την κακή χοληστερόλη LDL.

Μερικές φορές συνταγογραφείται σε συνδυασμό με στατίνες για τον έλεγχο της χοληστερόλης, όπως η ατορβαστατίνη (Lipitor), η φλουβαστατίνη (Lescol), η πραβαστατίνη (Pravachol), η ροσουβαστατίνη (Crestor, Ezallor) και η σιμβαστατίνη (Flolipid, Zocor).

Ωστόσο, η νιασίνη είναι αποτελεσματική ως θεραπεία της χοληστερόλης μόνο σε αρκετά υψηλές δόσεις. Αυτές οι δόσεις θα μπορούσαν να ενέχουν κινδύνους, όπως ηπατική βλάβη, γαστρεντερικά προβλήματα ή δυσανεξία στη γλυκόζη.

Πιο πρόσφατα, οι ερευνητές διαπίστωσαν μια σύνδεση μεταξύ της περίσσειας νιασίνης και των καρδιακών παθήσεων. Επομένως, μην θεραπεύετε τον εαυτό σας με συμπληρώματα νιασίνης που κυκλοφορούν χωρίς συνταγή.

Αντ’ αυτού, ζητήστε συμβουλές από τον γιατρό σας, ο οποίος μπορεί να σας συνταγογραφήσει αντί αυτού δόσεις νιασίνης εγκεκριμένες από τον FDA, εάν αυτό συνιστάται.

Νιασίνη για την αρτηριακή πίεση

Λόγω των θετικών επιδράσεων της νιασίνης στα επίπεδα χοληστερόλης, έχουν γίνει πολυάριθμες μελέτες σχετικά με το πώς η νιασίνη μπορεί να μειώσει την υψηλή αρτηριακή πίεση.

Μέχρι πρόσφατα, η συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης νιασίνης και του κινδύνου υψηλής αρτηριακής πίεσης ήταν άγνωστη.

Ωστόσο, μια μελέτη του 2021 σε ενήλικες διαπίστωσε μια ευδιάκριτη σχέση στην αύξηση της νιασίνης με τη μείωση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης σε άτομα με νεοεμφανιζόμενη υπέρταση.

Η δοσολογία της νιασίνης

Ο καθένας χρειάζεται μια ορισμένη ποσότητα νιασίνης από τα τρόφιμα ή τα συμπληρώματα για τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού.

Η ποσότητα αυτή ονομάζεται διαιτητική πρόσληψη αναφοράς (DRI), ένας όρος που αντικαθιστά τον παλαιότερο και πιο γνωστό όρο RDA (συνιστώμενη διαιτητική δόση).

Για τη νιασίνη, τα DRI ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία και άλλους παράγοντες και δίνονται σε χιλιοστόγραμμα ισοδύναμου νιασίνης:

  • Παιδιά: 2-16 χιλιοστόγραμμα ημερησίως, ανάλογα με την ηλικία
  • Άνδρες: 16 χιλιοστόγραμμα ημερησίως
  • Γυναίκες: 14 χιλιοστόγραμμα ημερησίως
  • Έγκυες: 18 χιλιοστόγραμμα ημερησίως
  • Θηλάζουσες: 17 χιλιοστόγραμμα ημερησίως
  • Μέγιστη ημερήσια πρόσληψη για ενήλικες όλων των ηλικιών: 35 χιλιοστόγραμμα ημερησίως

Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να πάρουν τη νιασίνη που χρειάζονται με μια υγιεινή διατροφή. Εάν ο γιατρός σας συνταγογραφήσει νιασίνη, μπορεί να θέλετε να τη λαμβάνετε μαζί με το φαγητό. Αυτό μπορεί να αποτρέψει τις στομαχικές διαταραχές.

Για να μειώσετε το κοκκίνισμα, μια αβλαβή αλλά δυσάρεστη παρενέργεια της νιασίνης που περιγράφει ερυθρότητα και ζέστη στο πρόσωπο και το λαιμό, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει να παίρνετε νιασίνη μαζί με ασπιρίνη και να αποφεύγετε το αλκοόλ και τα πικάντικα φαγητά.

Δεδομένου ότι η νιασίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί με διαφορετικούς τρόπους, μιλήστε με το γιατρό σας για την καλύτερη δοσολογία για εσάς.

Η υπερδοσολογία της νιασίνης

Αν και η νιασίνη είναι απαραίτητη για τον οργανισμό, η υπερβολική δόση ενός καλού πράγματος μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας.

Δεν μπορείτε να πάρετε υπερβολική δόση τρώγοντας πολλά τρόφιμα πλούσια σε νιασίνη, αλλά η υπερβολική λήψη συνταγογραφούμενης ή μη συνταγογραφούμενης νιασίνης μπορεί να είναι επικίνδυνη.

Για παράδειγμα, μια δόση μεταξύ 2.000 και 6.000 χιλιοστογραμμαρίων νιασίνης την ημέρα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες.

Τα συμπτώματα υπερδοσολογίας νιασίνης περιλαμβάνουν:

  • Γρήγορος καρδιακός παλμός
  • Σοβαρό κοκκίνισμα του δέρματος μαζί με ζάλη
  • Ναυτία και εμετός
  • Διάρροια
  • Κοιλιακό άλγος
  • Κνησμός
  • Εξάνθημα
  • Ουρική αρθρίτιδα

Ζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια εάν νομίζετε ότι έχετε πάρει υπερβολική ποσότητα νιασίνης.

Τρόφιμα πλούσια σε νιασίνη

Η νιασίνη υπάρχει φυσικά σε πολλά τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των χόρτων, του κρέατος, των πουλερικών, των ψαριών και των αυγών.

Πολλά προϊόντα είναι επίσης εμπλουτισμένα με νιασίνη κατά τη διάρκεια της παραγωγής τους.

Οι καλές πηγές νιασίνης σε μια τυπική διατροφή περιλαμβάνουν:

  • Ψωμιά και δημητριακά
  • Κόκκινο κρέας: βοδινό κρέας, συκώτι βοδινού κρέατος, χοιρινό κρέας
  • Πουλερικά
  • Ψάρια
  • Μπανάνες
  • Καφέ ρύζι
  • Όσπρια
  • Ξηροί καρποί
  • Σπόροι

Οι παρενέργειες της νιασίνης

Κοκκίνισμα του δέρματος

Η νιασίνη μπορεί να προκαλέσει κοκκίνισμα, συνήθως γύρω από το πρόσωπο και το λαιμό, ειδικά όταν αρχίζετε για πρώτη φορά να τη λαμβάνετε.

Ο γιατρός σας πιθανόν να σας προτείνει να αυξήσετε τη δόση αργά για να μειώσετε αυτό το πρόβλημα. Μπορεί επίσης να σας προσφέρει ένα συνταγογραφούμενο σκεύασμα  για τον έλεγχο του κοκκινίσματος.

Γαστρεντερικά προβλήματα

Η νιασίνη μπορεί να προκαλέσει στομαχικές διαταραχές και διάρροια. Ωστόσο, όλες αυτές οι παρενέργειες τείνουν να εξασθενούν με την πάροδο του χρόνου.

Άλλοι κίνδυνοι για την υγεία

Η νιασίνη μπορεί να προκαλέσει;

  • ηπατικά προβλήματα
  • έλκος στομάχου
  • αλλαγές στα επίπεδα γλυκόζης
  • μυϊκή βλάβη
  • χαμηλή αρτηριακή πίεση
  • αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό και άλλα ζητήματα.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2024 διαπίστωσε μια σύνδεση μεταξύ της περίσσειας νιασίνης και των καρδιακών παθήσεων. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι όταν ο οργανισμός διασπά τη νιασίνη, μπορεί να συμβεί φλεγμονή που βλάπτει τα αιμοφόρα αγγεία.

Τα άτομα με οποιαδήποτε κατάσταση υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ηπατικής ή νεφρικής νόσου, του διαβήτη, της υψηλής αρτηριακής πίεσης ή των καρδιαγγειακών προβλημάτων, πρέπει να μιλήσουν με έναν γιατρό πριν χρησιμοποιήσουν συμπληρώματα νιασίνης.

Μην αντιμετωπίζετε μόνοι σας την υψηλή χοληστερόλη με συμπληρώματα νιασίνης χωρίς συνταγή.

Αλληλεπιδράσεις

Εάν λαμβάνετε τακτικά φάρμακα ή συμπληρώματα, μιλήστε με το γιατρό σας προτού αρχίσετε να χρησιμοποιείτε συμπληρώματα νιασίνης.

Θα μπορούσαν να αλληλεπιδράσουν με φάρμακα όπως:

  • φάρμακα για το διαβήτη
  • αντιπηκτικά
  • σπασμολυτικά
  • φάρμακα για την αρτηριακή πίεση
  • θυρεοειδικές ορμόνες
  • αντιβιοτικά,

καθώς και με συμπληρώματα όπως το ginkgo biloba και ορισμένα αντιοξειδωτικά.

Το αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης ηπατικών προβλημάτων.

Αν και η νιασίνη χρησιμοποιείται συχνά μαζί με στατίνες για την υψηλή χοληστερόλη, ο συνδυασμός αυτός μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για παρενέργειες. Ζητήστε συμβουλές από τον γιατρό σας.

Στις χαμηλές δόσεις DRI, η νιασίνη είναι ασφαλής για όλους. Ωστόσο, στις υψηλότερες ποσότητες που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ιατρικών παθήσεων, μπορεί να έχει κινδύνους.

Για το λόγο αυτό, τα παιδιά και οι έγκυες ή θηλάζουσες δεν πρέπει να λαμβάνουν συμπληρώματα νιασίνης σε δόσεις που υπερβαίνουν τον DRI, εκτός αν αυτό συνιστάται από γιατρό.

Τα άτομα με ανεξέλεγκτη ουρική αρθρίτιδα δεν πρέπει επίσης να λαμβάνουν συμπληρώματα νιασίνης.

Νιασίνη και εγκυμοσύνη

Εδώ και δεκαετίες, οι γυναίκες που ενδέχεται να μείνουν έγκυες συμβουλεύονται να λαμβάνουν συμπληρώματα που περιέχουν βιταμίνη Β9 (φυλλικό οξύ) προκειμένου να μειωθεί η πιθανότητα εμφάνισης ορισμένων γενετικών ανωμαλιών.

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η έλλειψη νιασίνης μπορεί επίσης να επηρεάσει την ανάπτυξη υγιών μωρών.

Τα συμπληρώματα νιασίνης μπορούν να λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, εάν υπάρχει έλλειψη Β3, ωστόσο, οι ειδικοί συμβουλεύουν να μην λαμβάνετε συνταγογραφούμενη νιασίνη για τη θεραπεία της υψηλής χοληστερόλης εάν είστε έγκυος.

Μιλήστε πάντα με το γιατρό σας πριν πάρετε συμπληρώματα νιασίνης εάν είστε έγκυος ή θηλάζετε.

 

Συνοψίζοντας

Η νιασίνη (βιταμίνη Β3) είναι απαραίτητη για την υγεία.

Αν και συνήθως λαμβάνετε νιασίνη από τα τρόφιμα που καταναλώνετε, η μη λήψη αρκετής ποσότητας μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές καταστάσεις.

Η βιταμίνη Β3 έχει χρησιμοποιηθεί ως συμπλήρωμα για τη μείωση της χοληστερόλης και του κινδύνου ορισμένων τύπων καρδιακών παθήσεων. Μπορεί επίσης να έχει αντίκτυπο στην υψηλή αρτηριακή πίεση.

Ωστόσο, μπορείτε να κάνετε υπερβολική δόση με νιασίνη χωρίς ιατρική συνταγή ή με συνταγή.

Νέα έρευνα δείχνει ότι η επιπλέον νιασίνη στο σώμα μπορεί να συμβάλει σε καρδιακές παθήσεις. Θα πρέπει πάντα να μιλάτε με το γιατρό σας πριν πάρετε συμπληρώματα νιασίνης, ειδικά εάν είστε έγκυος ή θηλάζετε.