Τα γαϊδουράγκαθα είναι η πληγή των εκδρομέων και των κατασκηνωτών. Ποιος δεν έχει πατήσει πάνω στα κοφτερά αγκάθια ενός γαϊδουράγκαθου όταν κυκλοφορεί στα λιβάδια; Για πολλούς ανθρώπους, οι σχέσεις με τα γαϊδουράγκαθα ήταν γενικά επώδυνες και εκνευριστικές, αλλά τώρα ήρθε η ώρα να τα δείτε με άλλο μάτι.

Υπάρχουν πολλά είδη γαϊδουράγκαθου που αναπτύσσονται στην Ελλάδα. Συναντώνται σε πολλά σημεία σε όλα τα νησιά μας και μπορούν να αποτελέσουν ένα χρήσιμο βαρόμετρο εδάφους. Συχνά η παρουσία τους σημαίνει ότι το έδαφος είναι γόνιμο και σε πολλές περιπτώσεις παραμελημένο.

 

Αναγνώριση γαϊδουράγκαθων

Είναι σχεδόν αδύνατο να μην αναγνωρίσετε σωστά ένα γαϊδουράγκαθο. Μία από τις εύκολα εντοπίσιμες βοτανικές διαφορές μεταξύ των γαϊδουράγκαθωνν και των πολυάριθμων συγγενών τους στην οικογένεια των μαργαρίτων, είναι ότι τα επικαλυπτόμενα βράκτια που βρίσκονται ακριβώς κάτω από τα άνθη των γαϊδουριών, είναι πάντα αγκαθωτά.

Τα φύλλα των πολυάριθμων ειδών θα διαφέρουν ως προς το μέγεθος, το σχήμα και την πυκνότητα της κάλυψης με αγκάθια. Τα περισσότερα έχουν σκληρά αγκάθια στα περιθώρια, αλλά υπάρχουν και ορισμένα με μαλακά αγκάθια.

Όταν ανθίζουν, τα περισσότερα γαϊδουράγκαθα παράγουν ένα υπέροχο μωβ άνθος, αλλά ορισμένα είδη είναι γνωστά για την κίτρινη ταξιανθία τους (γαϊδουράγκαθο του λάχανου – Cirsium oleraceum και γαϊδουράγκαθο της Καρλίνας – Carlina vulgaris).

Σε όλα τα γαϊδουράγκαθα, τα άνθη δίνουν τη θέση τους σε άφθονες ποσότητες χνουδωτών τριχών (pappus) που συνδέονται με τους μικροσκοπικούς καρπούς τους, οι οποίοι είναι εξαιρετικά σχεδιασμένοι για διασπορά μέσω του αέρα.

Το γαϊδουράγκαθο παράγει πυκνά αγκάθια στα φύλλα του, αλλά πολύ λίγα αγκάθια ή τρίχες στους ανθοφόρους μίσχους. Έχει μεγάλα, βαθιά λοβωτά φύλλα με μεγάλα αγκάθια στα περιθώρια, καθώς και τριχωτά, αγκαθωτά στελέχη.

Διαβάστε επίσης:devil’s claw ή Αρπαγόφυτο (νύχι του διαβόλου)

Πού θα βρείτε γαϊδουράγκαθα

Το γαϊδουράγκαθο φυτρώνει σε κάθε είδους άχρηστο έδαφος, σε χορτολιβαδικές εκτάσεις, σε παρυφές και στις άκρες χωραφιών. Το δρεπτό γαϊδουράγκαθο, όπως υποδηλώνει και το όνομά του, αρέσκεται σε υγρές συνθήκες, όπως είναι τα έλη, οι βάλτοι, τα ρυμουλκούμενα μονοπάτια καναλιών και οι όχθες ποταμών.

Το μαλλιαρό γαϊδουράγκαθο είναι λίγο πιο επιλεκτικό στην επιλογή του εδάφους και του περιβάλλοντος, προτιμώντας ασβεστούχα εδάφη και λιβάδια. Το γαϊδουράγκαθο μπορεί να βρεθεί σε όλη την Ελλάδα, αγαπώντας ιδιαίτερα τα αργιλώδη εδάφη.

Σημειώσεις συγκομιδής

Απαιτούνται σκληρά γάντια και μαχαίρι. Μαζέψτε τα καλύτερα την άνοιξη, όταν η ανάπτυξη είναι άφθονη και γρήγορη. Θα είναι τρυφερά και πιο γλυκά.

Οι ανθοφόροι μίσχοι θα εμφανιστούν από τα τέλη της άνοιξης μέχρι το φθινόπωρο. Η συγκομιδή γίνεται μόνο από φυτά των οποίων οι ανθοφόροι μίσχοι δεν έχουν ακόμη αρχίσει να ξεδιπλώνονται πραγματικά. Είναι διαθέσιμοι όλο το καλοκαίρι.

Διαβάστε επίσης:Συμπληρώματα διατροφής: σκευάσματα για την υγεία την ομορφιά και την ευζωία

Διατροφική αξία του γαϊδουράγκαθου

Ορισμένα είδη γαϊδουράγκαθου εξακολουθούν να συλλέγονται την άνοιξη και να πωλούνται στις αγορές. Μια ακαδημαϊκή μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2010, ανέδειξε τη διατροφική αξία της κατανάλωσης γαϊδουράγκαθου.

Στη μελέτη, οι ερευνητές σημείωσαν το ευρύ φάσμα των ειδών γαϊδουράγκαθου που συλλέχθηκαν και επικεντρώθηκαν στη διατροφική αξία ενός συγκεκριμένου γαϊδουράγκαθου (Scolymus hispanicus – χρυσό γαϊδουράγκαθο). Το φυτό αυτό συλλέγεται από χωρικούς σε διάφορες περιοχές της υπαίθρου. Οι δεσμίδες από τα απογυμνωμένα φύλλα του μεσαίου ριπιδίου πωλούνται και αγοράζονται σε διάφορες αγορές σε διάφορες περιοχές.

Τα επίπεδα ορισμένων θρεπτικών συστατικών αναλύθηκαν και συγκρίθηκαν με ορισμένα λαχανικά που καταναλώνονται συνήθως. Τα ευρήματά τους δείχνουν ότι το γαϊδουράγκαθο περιείχε σταθερά υψηλότερα επίπεδα σημαντικών κύριων θρεπτικών συστατικών από ορισμένα από τα συνήθως καταναλισκόμενα καλλιεργούμενα λαχανικά μας.

Το γαϊδουράγκαθο βγαίνει υψηλότερο σε:

  • φυτικές ίνες,
  • πρωτεΐνες,
  • φώσφορο,
  • μαγνήσιο,
  • ασβέστιο,
  • χαλκό,
  • ψευδάργυρο και
  • άλλα θρεπτικά συστατικά.

Είναι πιθανό ότι τα γαϊδουράγκαθα που βρίσκονται εδώ άγρια να είναι παρόμοια προικισμένα με μια σειρά από σημαντικές βιταμίνες και μέταλλα.

 

Πώς να χρησιμοποιήσετε τα γαϊδουράγκαθα

Η προετοιμασία του γαϊδουράγκαθου είναι αρκετά εύκολη. Απλά επιλέξτε τα πιο τρυφερά δείγματα. Εάν χρησιμοποιείτε τους μίσχους, τότε κόψτε και αφαιρέστε όλα τα αγκάθια, πριν ξεφλουδίσετε το εξωτερικό, ινώδες στρώμα.

Χρησιμοποιήστε τα ωμά, παστώστε τα ή ζυμώστε τα, ή ψιλοκόψτε τα σε σαλάτες και σερβίρετε τα με μια πικάντικη βινεγκρέτ. Αν τα μαγειρέψετε, δεν χρειάζονται πολύ χρόνο!

Η προετοιμασία των στελεχών είναι παρόμοια. Αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν με παρόμοιους τρόπους με τους μίσχους, ή μπορείτε να τα γεμίσετε, να τα ψήσετε και να τα σιγοψήσετε.

Ως συγγενείς της σφαιρικής αγκινάρας (Cynara scolymus), τα γαϊδουράγκαθα παράγουν βρώσιμα, αν και μικρότερα, “τσοκ”. Πρόκειται για τις τραγανές, ανώριμες βάσεις, της σύνθετης ανθοκεφαλής. Όπως θα κάνατε και με την αγκινάρα, ξεφλουδίστε τα κι επιλέξτε μόνο τα μεγαλύτερα άγρια είδη γι’ αυτό.

Καλή απόλαυση!