Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη σεροτονίνη

Η σεροτονίνη είναι μια χημική ουσία που μεταφέρει μηνύματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο και σε όλο το σώμα.

Έχει βασικό ρόλο σε λειτουργίες του σώματος όπως η διάθεση, ο ύπνος, η πέψη, η ναυτία, η επούλωση πληγών, η υγεία των οστών, η πήξη του αίματος και η σεξουαλική επιθυμία.

Τα πολύ χαμηλά ή πολύ υψηλά επίπεδα σεροτονίνης μπορούν να προκαλέσουν σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα υγείας.

Τι είναι η σεροτονίνη

Η σεροτονίνη, επίσης γνωστή ως 5-υδροξυτρυπταμίνη (5-HT), είναι ένας μονοαμινικός νευροδιαβιβαστής. Δρα επίσης ως ορμόνη.

Ως νευροδιαβιβαστής,  μεταφέρει μηνύματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλό (το κεντρικό νευρικό σύστημα) και σε όλο το σώμα (το περιφερικό νευρικό σύστημα). Αυτά τα χημικά μηνύματα λένε στο σώμα πώς να λειτουργήσει.

Επηρεάζει, επίσης, τη μάθηση, τη μνήμη, την ευτυχία καθώς και τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, του ύπνου, της σεξουαλικής συμπεριφοράς και της πείνας. Η έλλειψη επαρκούς σεροτονίνης θεωρείται ότι επηρεάζει την κατάθλιψη, το άγχος, τη μανία και άλλες καταστάσεις υγείας.

Το μεγαλύτερο μέρος που βρίσκεται η σεροτονίνη στο σώμα είναι το έντερό. Περίπου το 90% της σεροτονίνης βρίσκεται στα κύτταρα που επενδύουν τον γαστρεντερικό σωλήνα. Απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματός σας και απορροφάται από τα αιμοπετάλια. Μόνο το 10% περίπου παράγεται στον εγκέφαλo.

Η σεροτονίνη παράγεται από το απαραίτητο αμινοξύ τρυπτοφάνη. Ένα απαραίτητο αμινοξύ σημαίνει ότι δεν μπορεί να παραχθεί από το σώμα σας. Πρέπει να λαμβάνεται από τις τροφές.

Τι κάνει η σεροτονίνη στο σώμα

Η σεροτονίνη συμβάλλει σε πολλές λειτουργίες του σώματός:

Διάθεση

Η σεροτονίνη στον εγκέφαλό ρυθμίζει τη διάθεσή. Συχνά αποκαλείται η φυσική χημική ουσία του σώματός που “αισθάνεται καλά”. Όταν βρίσκεται σε φυσιολογικά επίπεδα, αισθάνεστε πιο συγκεντρωμένοι, συναισθηματικά σταθεροί, πιο ευτυχισμένοι και πιο ήρεμοι.

Τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης συνδέονται με την κατάθλιψη. Πολλά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του άγχους, της κατάθλιψης και άλλων διαταραχών της διάθεσης συχνά στοχεύουν σε τρόπους αύξησης του επιπέδου της σεροτονίνης στον εγκέφαλό.

Πέψη

Το μεγαλύτερο μέρος της σεροτονίνης του σώματός βρίσκεται στο γαστρεντερικό σύστημα, όπου βοηθά στον έλεγχο της λειτουργίας του εντέρου και στην προστασία του.

Το έντερό μπορεί να αυξήσει την απελευθέρωση σεροτονίνης για να επιταχύνει την πέψη ώστε να απαλλάξει το σώμα σας από ερεθιστικές τροφές ή τοξικά προϊόντα. Η σεροτονίνη συμβάλλει επίσης στη μείωση της όρεξής κατά τη διάρκεια του φαγητού.

Ναυτία

Η ναυτία προκαλείται όταν η σεροτονίνη απελευθερώνεται στο έντερό πιο γρήγορα από ό,τι μπορεί να αφομοιωθεί. Το χημικό μήνυμα λαμβάνεται από τον εγκέφαλό, το οποίο αντιλαμβάνεστε ως ναυτία.

Πολλά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη μείωση του αισθήματος της ναυτίας και του εμετού στοχεύουν σε συγκεκριμένους υποδοχείς σεροτονίνης στον εγκέφαλο.

Ύπνος

Η σεροτονίνη, μαζί με έναν άλλο νευροδιαβιβαστή, τη ντοπαμίνη, είναι σημαντική για την ποιότητα του ύπνου (πόσο καλά και πόση ώρα κοιμάστε).

Ο εγκέφαλός χρειάζεται επίσης σεροτονίνη για να παράγει μελατονίνη, μια ορμόνη που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης.

Επούλωση πληγών

Η σεροτονίνη απελευθερώνεται από τα αιμοπετάλια στο αίμα για να βοηθήσει στην επούλωση των πληγών. Προκαλεί επίσης τη στένωση των μικρότερων αιμοφόρων αγγείων, των αρτηριολίων, η οποία επιβραδύνει τη ροή του αίματος και βοηθά στο σχηματισμό θρόμβων. Αυτή είναι μια σημαντική διαδικασία στην επούλωση των πληγών.

Υγεία των οστών

Τα επίπεδα σεροτονίνης μπορεί να επηρεάζουν την πυκνότητα των οστών. Τα υψηλά επίπεδα σεροτονίνης στο έντερό επηρεάζουν τα οστά να γίνονται αδύναμα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε σπασίματα των οστών (κατάγματα) και οστεοπόρωση.

Σεξουαλική υγεία

Η σεροτονίνη, μαζί με τον νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη, είναι σημαντική στην επιθυμία σας για σεξ.

Ποια προβλήματα σχετίζονται με χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης

Τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης μπορεί να σχετίζονται με πολλές καταστάσεις υγείας, όπως:

• Κατάθλιψη και άλλα προβλήματα διάθεσης.
• Άγχος.
• Προβλήματα ύπνου.
• Πεπτικά προβλήματα.
• Αυτοκτονική συμπεριφορά.
• Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
• Διαταραχή μετατραυματικού στρες.
• Διαταραχές πανικού.
• Σχιζοφρένεια.
• Φοβίες.

Οι επιστήμονες έχουν ακόμη πολλά να μάθουν για το ρόλο της σεροτονίνης στο σώμα και στις ασθένειες.

Τι μπορεί να προκαλέσει χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης

Ένα χαμηλό επίπεδο σεροτονίνης έχει συνήθως περισσότερες από μία αιτίες. Τεχνικά, τα επίπεδα σεροτονίνης είναι χαμηλά επειδή:

• Το σώμα δεν παράγει αρκετή σεροτονίνη.
• Το σώμα δεν χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τη σεροτονίνη. Αυτό μπορεί να συμβεί αν δεν έχετε αρκετούς υποδοχείς σεροτονίνης ή αν οι υποδοχείς δεν λειτουργούν όπως θα έπρεπε.

Τι μπορώ να κάνω για να αυξήσω τα επίπεδα σεροτονίνης

Οι τρόποι αύξησης των επιπέδων σεροτονίνης περιλαμβάνουν:

• Την κατανάλωση περισσότερων τροφών που περιέχουν τρυπτοφάνη.
• Να λαμβάνετε περισσότερο ηλιακό φως.
• Η λήψη ορισμένων συμπληρωμάτων.
• Να ασκείστε περισσότερο και να μειώνετε το επίπεδο του στρες.

Τρόφιμα για την αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης

Πολλές τροφές περιέχουν φυσικά τρυπτοφάνη, το αμινοξύ από το οποίο παράγεται η σεροτονίνη. Μπορείτε να προσπαθήσετε να αυξήσετε τα επίπεδα σεροτονίνης τρώγοντας τροφές που περιέχουν τρυπτοφάνη, όπως:

• Σολομό.
• Αυγά.
• Τυρί.
• Γαλοπούλα.
• Τόφου.
• Ανανά.
• Ξηρούς καρπούς και βρώμη.

Η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε τρυπτοφάνη δεν θα ενισχύσει απαραίτητα τα επίπεδα σεροτονίνης από μόνη της. Πρόκειται για μια πολύπλοκη διαδικασία. Το σώμα χρειάζεται υδατάνθρακες για να απελευθερώσει ινσουλίνη, η οποία είναι απαραίτητη για την απορρόφηση των αμινοξέων.

Στη συνέχεια, ακόμη και αν η τρυπτοφάνη εισέλθει στο αίμα, πρέπει να ανταγωνιστεί με άλλα αμινοξέα για να απορροφηθεί στον εγκέφαλό.

Οι επιστήμονες εξακολουθούν να μελετούν πώς η κατανάλωση τροφών που περιέχουν τρυπτοφάνη ενδεχομένως να ενισχύει τα επίπεδα σεροτονίνης.

Ηλιακό φως

Η μη επαρκής έκθεση στο ηλιακό φως μπορεί να οδηγήσει σε κάποιους ανθρώπους στην εποχική συναισθηματική διαταραχή της διάθεσης. Προσπαθήστε να λαμβάνετε 10-15 λεπτά ηλιακού φωτός κάθε μέρα για να ενισχύσετε όχι μόνο τα επίπεδα σεροτονίνης αλλά και τα επίπεδα βιταμίνης D.

Εάν ζείτε σε περιοχή όπου δεν μπορείτε να έχετε φυσικό ηλιακό φως, σκεφτείτε να χρησιμοποιήσετε φωτοθεραπεία για να έχετε το απαραίτητο καθημερινό ηλιακό φως.

Συμπληρώματα

Αρκετά διατροφικά και φυτικά συμπληρώματα αυξάνουν επίσης τα επίπεδα σεροτονίνης. Σε αυτά περιλαμβάνονται:

• Συμπλήρωμα διατροφής: Τρυπτοφάνη και προβιοτικά.
• Συμπληρώματα βοτάνων: Τζίνσενγκ, το βαλσαμόχορτο, το ρόδο και το μοσχοκάρυδο.

Άσκηση

Η τακτική άσκηση είναι γνωστό ότι αυξάνει τα επίπεδα σεροτονίνης. Τριάντα λεπτά αερόβιας άσκησης πέντε φορές την εβδομάδα συν δύο προπόνησεις δύναμης την εβδομάδα μπορούν να βελτιώσουν τις διαταραχές της διάθεσης και την υγεία της καρδιάς.

Ποια φάρμακα αυξάνουν τα επίπεδα σεροτονίνης

Η σεροτονίνη ή οι υποδοχείς σεροτονίνης αποτελούν κοινούς στόχους της φαρμακευτικής βιομηχανίας, δεδομένου ότι πολλές καταστάσεις υγείας επηρεάζονται από τη σεροτονίνη.

Αρκετές διαφορετικές κατηγορίες αντικαταθλιπτικών εμποδίζουν την επαναρρόφηση και την ανακύκλωση της σεροτονίνης, επιτρέποντας την παραμονή μεγαλύτερης ποσότητας στον εγκέφαλο.

Τα φάρμακα που λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο είναι:

• οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (για παράδειγμα, παροξετίνη),
• οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (για παράδειγμα, βενλαφαξίνη),
• τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (για παράδειγμα, αμιτριπτυλίνη),
• οι αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης (για παράδειγμα, φαινελζίνη), εμποδίζουν ένα ένζυμο που διασπά τη σεροτονίνη.

Πολλά άλλα φάρμακα, που λαμβάνονται για πολλές ιατρικές καταστάσεις, αυξάνουν επίσης τη σεροτονίνη. Ορισμένα από αυτά τα φάρμακα είναι:

• για τον πονοκέφαλο,
• τα οπιοειδή αναλγητικά,
• τα κατασταλτικά του βήχα που περιέχουν δεξτρομεθορφάνη,
• τα φάρμακα κατά της ναυτίας.

Ποια προβλήματα σχετίζονται με υψηλά επίπεδα σεροτονίνης

Το σύνδρομο σεροτονίνης είναι μια κατάσταση που συμβαίνει όταν τα επίπεδα σεροτονίνης αυξάνονται υπερβολικά. Συνήθως συμβαίνει αν αυξήσετε τη δόση ενός φαρμάκου που είναι γνωστό ότι αυξάνει τα επίπεδα σεροτονίνης ή αν πάρετε ένα άλλο φάρμακο που είναι γνωστό ότι αυξάνει τη σεροτονίνη.

Τα ήπια συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• ρίγος,
• έντονη εφίδρωση,
• σύγχυση,
• ανησυχία,
• υψηλή αρτηριακή πίεση,
• μυϊκές συσπάσεις,
• διάρροια.

Τα σοβαρά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• υψηλό πυρετό,
• επιληπτικές κρίσεις,
• λιποθυμία,
• μη φυσιολογικό καρδιακό παλμό.

Το σύνδρομο σεροτονίνης μπορεί να αποβεί μοιραίο εάν δεν εντοπιστεί και δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης

Η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη είναι και οι δύο νευροδιαβιβαστές. Αυτό σημαίνει ότι είναι χημικοί φορείς μηνυμάτων μεταξύ των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο, καθώς και από και προς άλλες περιοχές του σώματός σας.

Και οι δύο θεωρούνται επίσης οι “ευτυχισμένες ορμόνες”, καθώς και οι δύο συμβάλλουν στη θετική διάθεση και το συναίσθημα.

Η σεροτονίνη συνδέεται με την ευτυχία, την εστίαση και την ηρεμία. Η ντοπαμίνη συνδέεται με τις ανταμοιβές και τα κίνητρα. Η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη συμμετέχουν και σε ορισμένες καταστάσεις ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης και των διαταραχών της διάθεσης.

Έχουν επίσης κάποιες ξεχωριστές λειτουργίες. Η ντοπαμίνη ελέγχει τις κινήσεις του σώματος και τον συντονισμό. Η σεροτονίνη συμβάλλει στη ρύθμιση των πεπτικών λειτουργιών, συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας του εντέρου και της όρεξης.

Η ντοπαμίνη προκαλεί αίσθημα πείνας, ενώ η σεροτονίνη καταστέλλει αυτό το αίσθημα. Η ντοπαμίνη αποθηκεύεται κυρίως στον εγκέφαλό σας, ενώ η σεροτονίνη βρίσκεται κυρίως στο έντερό σας.

Μερικές φορές αυτοί οι νευροδιαβιβαστές συνεργάζονται για να παραμείνουν σε μια προσεκτική χημική ισορροπία στο σώμα σας. Συνήθως μια ανισορροπία οδηγεί σε υπερπαραγωγή του άλλου νευροδιαβιβαστή. Η υπερβολική ποσότητα ενός από τους δύο μπορεί να προκαλέσει σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα.

Συνοψίζοντας

Η σεροτονίνη είναι σημαντική για σωματικές λειτουργίες όπως η διάθεση, ο ύπνος, η όρεξη, το άγχος, η πέψη, η πήξη του αίματος και η σεξουαλική επιθυμία.

Εάν έχετε μια πάθηση υγείας που επηρεάζει τη σεροτονίνη ή επηρεάζεται από τη σεροτονίνη, ρωτήστε τον γιατρό σας τι πρέπει να γνωρίζετε για τη σεροτονίνη.

Για να αποφύγετε μια μεταβολή στο επίπεδο σεροτονίνης του σώματός σας και για να μειώσετε το ενδεχόμενο αλληλεπιδράσεων μεταξύ φαρμάκων, μη διακόπτετε τη λήψη των φαρμάκων σας, μην αλλάζετε τη δόση σας ή μη λαμβάνετε συμπληρώματα διατροφής ή φυτικά συμπληρώματα χωρίς να μιλήσετε πρώτα με τον γιατρό σας.