Ορισμένα βότανα και συμπληρώματα μπορεί να βοηθήσουν το σώμα να παράγει τεστοστερόνη, ενώ άλλα μπορεί να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της χαμηλής Τ.

Σε αυτά μπορεί να περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η ashwagandha και η βιταμίνη D.

 

Τι κάνει η τεστοστερόνη στο σώμα

Η τεστοστερόνη είναι μια σημαντική ορμόνη για όλους. Παρόλο που συχνά συνδέεται με τη λίμπιντο των ανδρών, η τεστοστερόνη υπάρχει και στις γυναίκες.

Στις γυναίκες, παίζει ρόλο στη σεξουαλική ορμή, την ενέργεια και τη σωματική δύναμη, ενώ στους άνδρες διεγείρει την έναρξη της σεξουαλικής ανάπτυξης και βοηθά στη διατήρηση της υγείας τους καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.

Τα επίπεδα τεστοστερόνης στους άνδρες κορυφώνονται στην πρώιμη ενήλικη ζωή.

Η ορμόνη, όμως, συνεχίζει να παίζει σημαντικό ρόλο:

  • στην οστική και μυϊκή μάζα
  • στην αποθήκευση λίπους
  • στην ππαραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων
  • στη σεξουαλική και σωματική υγεία

Τα επίπεδα τεστοστερόνης θα αρχίσουν να μειώνονται φυσιολογικά καθώς μεγαλώνετε. Οι δραστικές πτώσεις ή η διακοπή της παραγωγής μπορεί να οδηγήσουν σε συμπτώματα χαμηλής τεστοστερόνης (χαμηλή Τ).

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ουρολογική Εταιρεία, η χαμηλή Τ είναι περίπου 2,1% στους άνδρες. Ωστόσο, αυτό αυξάνεται με την ηλικία, με τη χαμηλή Τ να επηρεάζει περίπου το 50% των ανδρών ηλικίας 80 ετών και άνω.

Η δραστική μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης μπορεί να οδηγήσει σε:

  • μειωμένη λίμπιντο
  • στυτική δυσλειτουργία (ED)
  • αυξημένο σωματικό λίπος
  • απώλεια μυϊκής μάζας
  • μειωμένη οστική πυκνότητα
  • απώλεια τριχών στο σώμα
  • κόπωση
  • αλλαγές στη διάθεση, όπως ευερεθιστότητα ή κατάθλιψη
  • δυσκολίες με τη μνήμη και τη συγκέντρωση
  • χαμηλός αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων (αναιμία)
  • προβλήματα γονιμότητας
  • πρήξιμο, συμπεριλαμβανομένου του στήθους

Ωστόσο, μια ποικιλία παραγόντων μπορεί να προκαλέσει αυτές τις απροσδόκητες αλλαγές, όπως:

  • συνθήκες υγείας
  • παρενέργειες φαρμάκων
  • υπερβολική χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών

Η αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας μπορεί επίσης να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων.

Μιλήστε με το γιατρό σας εάν ανησυχείτε για χαμηλή Τ.

Διαβάστε παρακάτω για να δείτε ποιες βιταμίνες, βότανα και συμπληρώματα μπορούν να ωφελήσουν την παραγωγή τεστοστερόνης.

Βιταμίνες, βότανα και συμπληρώματα για την τεστοστερόνη

Οι παραδοσιακές θεραπείες υποκατάστασης τεστοστερόνης, όπως οι ενέσεις, τα εμφυτεύματα και τα τζελ, λειτουργούν για να προσθέσουν τεστοστερόνη στο σώμα σας.

Τα βότανα και τα συμπληρώματα, από την άλλη πλευρά, μπορούν να βοηθήσουν το σώμα σας να παράγει τεστοστερόνη.

Ορισμένα βότανα και συμπληρώματα στοχεύουν απλώς στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της χαμηλής Τ.

Ενώ ορισμένες εναλλακτικές θεραπείες είναι ασφαλείς για τα άτομα με χαμηλή Τ, πολλές από αυτές δεν έχουν περάσει από αυστηρές δοκιμές σε ανθρώπους.

Μιλήστε με το γιατρό σας πριν δοκιμάσετε οποιοδήποτε βότανο ή συμπλήρωμα. Θα είναι σε θέση να σας ενημερώσει αν είναι κατάλληλα για εσάς, και αν ναι, να σας συστήσει την καλύτερη δοσολογία.

Ashwagandha (Withania somnifera)

Η παραδοσιακή ινδική ιατρική χρησιμοποιεί το ashwagandha για πολλά πράγματα, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής δυσλειτουργίας και της στειρότητας.

Οι ρίζες και οι καρποί του φυτού χρησιμοποιούνται για την παρασκευή τσαγιών, εκχυλισμάτων και καψουλών.

Μια μελέτη του 2010 αξιολόγησε τη συμπληρωματική χορήγηση ashwagandha σε 75 άνδρες που αντιμετώπιζαν υπογονιμότητα. Διαπιστώθηκε ότι το ashwagandha βοήθησε στη βελτίωση:

  • στα επίπεδα τεστοστερόνης
  • στον αριθμό των σπερματοζωαρίων
  • στην κινητικότητα του σπέρματος
  • στα αντιοξειδωτικά επίπεδα του σπέρματος

Μια μελέτη του 2019 εξέτασε 43 υπέρβαρους άνδρες που έλαβαν είτε εικονικό φάρμακο είτε εκχύλισμα ashwagandha.

Διαπίστωσε ότι το ashwagandha συσχετίστηκε με σημαντικές αυξήσεις της DHEA και της τεστοστερόνης. Ωστόσο, δεν υπήρχε διαφορά με το εικονικό φάρμακο για συμπτώματα όπως η κόπωση ή η σεξουαλική δυσλειτουργία.

Μια άλλη μελέτη του 2019 αξιολόγησε το ashwagandha σε 60 ενήλικες.

Παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση της τεστοστερόνης σε σύγκριση με την αρχική τιμή στους άνδρες που έλαβαν ashwagandha. Ωστόσο, η αύξηση αυτή δεν ήταν στατιστικά σημαντική από εκείνους που έλαβαν εικονικό φάρμακο.

Βιταμίνη D

Η βιταμίνη D, που ονομάζεται επίσης χοληκαλσιφερόλη, βοηθά τον οργανισμό σας:

  • να καταπολεμήσει τα βακτήρια και τους ιούς
  • να προστατεύει τα οστά από την οστεοπόρωση
  • να απορροφήσει το ασβέστιο στα οστά σας

Είναι πιθανό ότι η βιταμίνη D μπορεί επίσης να βοηθήσει στην αύξηση των επιπέδων τεστοστερόνης.

Μια μελέτη του 2011 διαπίστωσε ότι άνδρες με ανεπάρκεια βιταμίνης D που έπαιρναν 3.332 διεθνείς μονάδες (IU) βιταμίνης D καθημερινά για 1 έτος είδαν τα επίπεδα τεστοστερόνης τους να αυξάνονται σημαντικά.

Ωστόσο, τα συμπληρώματα βιταμίνης D μπορεί να λειτουργήσουν μόνο για τους άνδρες που έχουν σοβαρή ανεπάρκεια στη συγκεκριμένη βιταμίνη.

Στην πραγματικότητα, μια μελέτη του 2013 διαπίστωσε ότι οι άνδρες χωρίς ανεπάρκεια βιταμίνης D δεν είχαν καμία αύξηση στα επίπεδα τεστοστερόνης μετά τη λήψη βιταμίνης D.

Μια πιο πρόσφατη μελέτη από το 2017 υποστήριξε επίσης αυτό το εύρημα. Στη μελέτη, 98 υγιείς άνδρες χωρίς ανεπάρκεια βιταμίνης D έλαβαν είτε εικονικό φάρμακο είτε συμπλήρωμα βιταμίνης D για 12 εβδομάδες.

Σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου, δεν παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση της συνολικής τεστοστερόνης στους άνδρες που έλαβαν τα συμπληρώματα βιταμίνης D.

Η μέγιστη ημερήσια δόση βιταμίνης D για τους περισσότερους ανθρώπους είναι 4.000 IU την ημέρα. Η έκθεση στον ήλιο μπορεί να βοηθήσει το σώμα σας να παράγει τη βιταμίνη D που χρειάζεστε.

Ενώ η χρήση αντηλιακού μπορεί να μειώσει την απορρόφηση της βιταμίνης D, συνιστάται για να σας προστατεύσει από τον καρκίνο του δέρματος.

Συμπληρώματα ψευδαργύρου

Ο ψευδάργυρος είναι ένα βασικό μικροθρεπτικό συστατικό, το οποίο βοηθά το σώμα:

  • να καταπολεμήσει τα εισβάλλοντα βακτήρια και ιούς
  • να παράγει DNA και γενετικό υλικό
  • να επιδιορθώνει τις πληγές

Η έλλειψη ψευδαργύρου μπορεί να σχετίζεται με χαμηλή Τ. Αυτό συμβαίνει επειδή ο ψευδάργυρος συμμετέχει στην παραγωγή τεστοστερόνης.

Επιπλέον, ο ψευδάργυρος είναι σημαντικός και για τη διατήρηση της ποιότητας του σπέρματος.

Παλαιότερη έρευνα διαπίστωσε ότι τα συμπληρώματα ψευδαργύρου βοήθησαν στην ενίσχυση των επιπέδων τεστοστερόνης για τους άνδρες με ελλείψεις ψευδαργύρου.

Μπορείτε να καταναλώνετε ψευδάργυρο, ο οποίος είναι απαραίτητος για να διατηρήσετε υγιή επίπεδα αυτού του σημαντικού μικροθρεπτικού συστατικού στο σώμα σας, καταναλώνοντας:

  • κόκκινο κρέας
  • πουλερικά
  • θαλασσινά
  • φασόλια
  • ξηρούς καρπούς
  • γαλακτοκομικά προϊόντα
  • εμπλουτισμένα δημητριακά πρωινού

Η συνιστώμενη ημερήσια δόση ψευδαργύρου είναι 11 mg για ενήλικες άνδρες. Πολλές καθημερινές βιταμίνες και συμπληρώματα περιέχουν περισσότερο από την ημερήσια αξία ψευδαργύρου.

Η υπερβολική ποσότητα ψευδαργύρου μπορεί να οδηγήσει τόσο σε βραχυπρόθεσμες όσο και σε μακροπρόθεσμες παρενέργειες.

Οι βραχυπρόθεσμες επιδράσεις περιλαμβάνουν ναυτία, κράμπες και πονοκεφάλους.

Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις περιλαμβάνουν μειωμένη ανοσολογική λειτουργία, ανεπάρκεια χαλκού και πολλά άλλα.

Μιλήστε με έναν γιατρό για την κατάλληλη δοσολογίαςπριν πάρετε συμπληρώματα ψευδαργύρου.

Σκόρδο (Allium sativum)

Το σκόρδο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φυσική θεραπεία για:

  • σκλήρυνση των αρτηριών ή αθηροσκλήρωση
  • υψηλή αρτηριακή πίεση
  • καρδιακές παθήσεις
  • πρόληψη του καρκίνου
  • αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα

Παλαιότερες έρευνες από το 2001 παρατήρησαν αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης στους όρχεις αρουραίων αφού έτρωγαν τροφή συμπληρωμένη με σκόνη σκόρδου.

Πιο πρόσφατη έρευνα από το 2015 διαπίστωσε ότι οι αρουραίοι που τρέφονταν με σκελίδες σκόρδου είχαν αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα τους.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι δεν υπάρχουν προς το παρόν μελέτες σε ανθρώπους σχετικά με το σκόρδο και τα επίπεδα τεστοστερόνης.

Τα περισσότερα συμπληρώματα σκόρδου παρασκευάζονται από φρέσκο ή αποξηραμένο σκόρδο. Η δοσολογία εξαρτάται από τη μορφή του σκόρδου που χρησιμοποιείτε.

Δεϋδροεπιανδροστερόνη (DHEA)

Σε ορισμένες περιπτώσεις χαμηλής Τ, το σώμα σας δεν μπορεί να παράγει αρκετή δεϋδροεπιανδροστερόνη (DHEA). Πρόκειται για μια ορμόνη που μετατρέπεται σε οιστρογόνα και τεστοστερόνη.

Αλλά οι κριτικές σχετικά με το συμπλήρωμα DHEA και την τεστοστερόνη είναι ανάμεικτες. Οι περισσότερες μελέτες αναφέρουν ασήμαντες αλλαγές ή αποτελέσματα που δεν μπορούν να αναπαραχθούν.

Μια έρευνα του 2020 συνόψισε τα ευρήματα διαφόρων μελετών σχετικά με το συμπλήρωμα DHEA.

Ενώ σημειώνει ότι ορισμένες έρευνες διαπίστωσαν ότι το DHEA μπορεί ενδεχομένως να βελτιώσει τα συμπτώματα χαμηλής Τ, όπως οι αλλαγές στη διάθεση, η αύξηση του λίπους ή η χαμηλή σεξουαλική λειτουργία, πολλά από τα στοιχεία ήταν ασυνεπή ή ανεπαρκή.

Συνολικά, δεν υπάρχουν αρκετές αποδείξεις σχετικά με την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητα του DHEA.

Η ορμόνη μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της HDL ή της «καλής» χοληστερόλης και να προκαλέσει επιδείνωση άλλων καταστάσεων που σχετίζονται με την ορμόνη.

Βεβαιωθείτε ότι έχετε συμβουλευτεί το γιατρό σας πριν από τη λήψη συμπληρωμάτων DHEA.

Εκχύλισμα φλοιού πεύκου (Pinus pinaster)

Το εκχύλισμα φλοιού πεύκου περιέχει φυσικές ενώσεις που ονομάζονται προανθοκυανιδίνες. Το εκχύλισμα που παρασκευάζεται από αυτές τις ενώσεις πωλείται συνήθως με την εμπορική ονομασία Pycnogenol.

Το εκχύλισμα φλοιού από P. pinaster μπορεί να βοηθήσει:

  • στη μείωση της χοληστερόλης
  • στην ενίσχυση της καρδιαγγειακής υγείας
  • στη βελτίωση της ροής του αίματος
  • ενδεχομένως να μειώσει τα συμπτώματα της ED

Σε ορισμένες ιατρικές μελέτες, το εκχύλισμα φλοιού πεύκου συνδυάζεται με μια ένωση που ονομάζεται ασπαρτική L-αργινίνη. Αυτές οι ενώσεις μαζί μπορεί να έχουν κάποια επίδραση στην τεστοστερόνη και την στυτική δυσλειτουργία (ED).

Συνολικά, απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να προσδιοριστεί η αποτελεσματικότητα του εκχυλίσματος φλοιού πεύκου για την ED ή την αύξηση των επιπέδων τεστοστερόνης.

Μια μελέτη του 2010 αξιολόγησε άνδρες που έλαβαν έναν συνδυασμό εκχυλίσματος φλοιού πεύκου και ασπαρτικής L-αργινίνης για 6 μήνες.

Διαπίστωσε ότι οι άνδρες που έλαβαν το συμπλήρωμα είχαν βελτιωμένα συμπτώματα ED και υψηλότερα επίπεδα ολικής τεστοστερόνης πλάσματος από εκείνους που έλαβαν εικονικό φάρμακο.

Μια μελέτη του 2012 εξέτασε άνδρες με ED που έλαβαν Pycnogenol και ασπαρτική L-αργινίνη για 8 εβδομάδες.

Σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο, οι άνδρες που έλαβαν το συμπλήρωμα είχαν βελτιώσεις στα συμπτώματα ED και ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης που μετρήθηκαν στο σάλιο τους.

Αποφύγετε αυτό το συμπλήρωμα εάν λαμβάνετε:

  • χημειοθεραπεία
  • αντιπηκτικά
  • ανοσοκατασταλτικά φάρμακα

Η δοσολογία σας θα εξαρτηθεί από το ιστορικό της υγείας σας, γι’ αυτό μιλήστε με το γιατρό σας πριν χρησιμοποιήσετε το εκχύλισμα φλοιού πεύκου.

Αργινίνη (L-αργινίνη)

Το ανθρώπινο σώμα παράγει το αμινοξύ L-αργινίνη με φυσικό τρόπο. Το σώμα χρησιμοποιεί την L-αργινίνη για να βοηθήσει στην αύξηση της ροής του αίματος, η οποία μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ED.

Η L-αργινίνη βρίσκεται επίσης σε πολλές τροφές, όπως:

  • κόκκινο κρέας
  • γαλακτοκομικά
  • πουλερικά
  • ψάρια

Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι η L-αργινίνη μπορεί να συμβάλει στην αύξηση των επιπέδων τεστοστερόνης σε ορισμένα ζώα.

Ωστόσο, στους ανθρώπους η L-αργινίνη δεν φαίνεται να ενισχύει άμεσα το επίπεδο τεστοστερόνης ενός ατόμου. Αντ’ αυτού, μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία των συμπτωμάτων της χαμηλής Τ, όπως η ED.

Το όριο δοσολογίας για την L-αργινίνη δεν έχει καθοριστεί. Εάν ενδιαφέρεστε να δοκιμάσετε την L-αργινίνη για συμπτώματα χαμηλής Τ, όπως η ED, μιλήστε με το γιατρό σας για τη συνιστώμενη δοσολογία.

Χρυσίνη (Passiflora incarnate)

Η χρυσίνη είναι ένα εκχύλισμα φλαβονοειδών που βρίσκεται στο μέλι και στο Passiflora incarnate, ή αλλιώς μπλε πασιφλόρα. Μπορείτε να πάρετε τη χρυσίνη με τη μορφή τσαγιού ή συμπληρωμάτων.

Μια μελέτη του 2012 σε αρουραίους έδειξε ότι η χρυσίνη μπορεί να αυξήσει την κινητικότητα του σπέρματος, τη συγκέντρωση του σπέρματος και τα επίπεδα τεστοστερόνης.

Ωστόσο, μια παλαιότερη μελέτη του 2003 σε ανθρώπους διαπίστωσε ότι 21 ημέρες καθημερινής συμπληρωματικής λήψης χρυσίνης δεν αύξησαν τα επίπεδα τεστοστερόνης στα ούρα.

Είναι πιθανό το ανθρώπινο σώμα να μην απορροφά πολύ καλά τη χρυσίνη, γεγονός που θα μπορούσε να μειώσει το όφελος αυτού του εκχυλίσματος. Χρειάζονται περισσότερες έρευνες.

Saw palmetto (Serenoa repens)

Τα αποτελέσματα είναι μικτά όσον αφορά τις επιδράσεις του saw palmetto στην τεστοστερόνη.

Μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της λίμπιντο, στην αύξηση της παραγωγής σπέρματος και στη βελτίωση των συμπτωμάτων της χαμηλής Τ.

Μια μελέτη του 2020 που αφορούσε άνδρες με καλοήθη υπερπλασία του προστάτη (BPH), ή διευρυμένο προστάτη, εξέτασε τις επιδράσεις του ελαίου saw palmetto εμπλουτισμένου με β-σιτοστερόλη.

Μετά από 12 εβδομάδες, οι άνδρες που έλαβαν το συμπλήρωμα είχαν βελτιωμένα συμπτώματα του προστάτη και αυξημένα επίπεδα ελεύθερης τεστοστερόνης στον ορό.

Η οριστική αιτία για την BPH είναι άγνωστη, αν και η τεστοστερόνη μπορεί να παίζει ρόλο στην πρόκληση της αύξησης του προστάτη.

 

Μιλήστε με το γιατρό σας

Υπάρχουν πολλά διαφορετικά βότανα, βιταμίνες, συμπληρώματα και τεστοστερόνη σε χάπια στο φαρμακείο που πιστεύεται ότι βοηθούν στη βελτίωση της χαμηλής Τ ή των συμπτωμάτων της.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, η έρευνα σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα αυτών των θεραπειών στον άνθρωπο είναι ακόμη πολύ περιορισμένη.

Ενώ ορισμένες εναλλακτικές θεραπείες χαμηλής Τ υπόσχονται πολλά, μπορεί επίσης να ενέχουν κινδύνους.

Είναι πιθανό κάποια βότανα, βιταμίνες ή συμπληρώματα για χαμηλή Τ να αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα ή συμπληρώματα που λαμβάνετε ή να έχουν αρνητική επίδραση σε άλλες υποκείμενες καταστάσεις υγείας.

Επομένως, να συμβουλεύεστε πάντα το γιατρό σας σχετικά με τις πιθανές θεραπευτικές επιλογές για χαμηλή Τ. Μπορεί να σας βοηθήσει να αποφασίσετε ποιες θεραπείες είναι κατάλληλες για  εσάς.