Ο αιματοκρίτης είναι το ποσοστό των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα σας. Χρησιμοποιοείται για την ανίχνευση ανωμαλιών στα ερυθρά αιμοσφαίρια (RBC). Οι τιμές του αναφέρονται ως μέρος μιας πλήρους εξέτασης αίματος (CBC).

Εάν τα επίπεδα του αιματοκρίτη είναι κάτω από το φυσιολογικό εύρος, λέγεται ότι το άτομο πάσχει από αναιμία.

Οι αιτίες για χαμηλό αιματοκρίτη περιλαμβάνουν:

  • τον υποσιτισμό,
  • την αιμορραγία,
  • τη χρόνια νεφρική νόσο,
  • την ηπατική νόσο,
  • τις διαταραχές του μυελού των οστών
  • τους καρκίνους του αίματος, όπως η λευχαιμία ή το λέμφωμα.

 

Τι είναι ο αιματοκρίτης

Ο αιματοκρίτης είναι η αναλογία του αίματος που αποτελείται από ερυθρά αιμοσφαίρια και αναφέρεται ως ποσοστό (%). Εκτός από τα ερυθρά αιμοσφαίρια, το αίμα αποτελείται από πλάσμα (το υγρό μέρος), λευκά αιμοσφαίρια (WBC) και αιμοπετάλια.

Ενώ το πλάσμα αντιπροσωπεύει περίπου το 55% του συνολικού όγκου του αίματος, τα ερυθρά αιμοσφαίρια αποτελούν το μεγαλύτερο μερίδιο των κυττάρων του αίματος.

Επειδή ο σκοπός των ερυθροκυττάρων είναι να μεταφέρουν οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς, το επίπεδο του αιματοκρίτη είναι απαραίτητο για τον προσδιορισμό του κατά πόσον υπάρχουν αρκετά ερυθροκύτταρα για να καλύψουν τη ζήτηση οξυγόνου από τον οργανισμό.

Πώς μετράται ο αιματοκρίτης

Ο αιματοκρίτης περιλαμβάνεται σε μια σειρά εξετάσεων που περιλαμβάνονται στην γενική εξέταση αίματος. Ο γιατρός μπορεί να διατάξει μια γενική αίματος εάν έχετε ενδείξεις λοίμωξης, αναιμίας, απώλειας αίματος, ασθενειών του ανοσοποιητικού συστήματος ή καρκίνου του αίματος.

Η γενική αίματος απαιτεί μια απλή αιμοληψία από φλέβα. Τα αποτελέσματα μπορούν συνήθως να παραδοθούν εντός μιας ημέρας από τη διενέργεια της εξέτασης.

Εξέταση αιματοκρίτη

Η εξέταση αιματοκρίτη είναι επίσης γνωστή ως εξέταση όγκου συσκευασμένων κυττάρων (PCV). Η εξέταση ξεκινά με την περιστροφή ενός δοκιμαστικού σωλήνα με ολικό αίμα σε υψηλή ταχύτητα, η οποία προκαλεί την καθίζηση του πλάσματος και των αιμοσφαιρίων σε στρώματα στο σωλήνα.

Ο αιματοκρίτης υπολογίζεται στη συνέχεια διαιρώντας τον συνολικό όγκο των συσκευασμένων ερυθρών αιμοσφαιρίων με τον συνολικό όγκο όλων των αιμοσφαιρίων και του πλάσματος.

Φυσιολογικά εύρη αιματοκρίτη

Υπάρχουν καθιερωμένες τιμές για τον φυσιολογικό αιματοκρίτη. Οι τιμές διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και το φύλο.

Φυσιολογικές τιμές αιματοκρίτη:

  • Άνδρες:  από 40,7% έως 50,3%
  • Γυναίκες: από 36,1% έως 44,3%
  • Παιδιά: από 32% έως 42%
  • Νεογέννητα: από 45% έως 61%.

Υψηλός αιματοκρίτης

Υπάρχουν δύο γενικοί λόγοι για τους οποίους τα επίπεδα του αιματοκρίτη μπορεί να αυξάνονται, είτεμακροπρόθεσμα είτε βραχυπρόθεσμα:

1. Αυξημένη ανάγκη για οξυγόνο

Όταν στερείστε οξυγόνο, το σώμα σας θα παράγει περισσότερα ερυθρά αιμοσφαίρια για να μεταφέρει το οξυγόνο που λαμβάνει στους πνεύμονες στα κύτταρα και τους ιστούς.

Οι αιτίες που το προκαλούν αυτό περιλαμβάνουν:

  • Κάπνισμα
  • Αποφρακτική άπνοια ύπνου
  • Έκθεση σε μεγάλα υψόμετρα όπου τα επίπεδα οξυγόνου είναι χαμηλά
  • Καρδιακή ανεπάρκεια η οποία μειώνει την παραγωγή αίματος από την καρδιά
  • Αποφρακτικές πνευμονοπάθειες όπως η ΧΑΠ που μειώνουν την πρόσληψη οξυγόνου στους πνεύμονες
  • Εκφυλιστικές πνευμονοπάθειες όπως η κυστική ίνωση που προκαλεί ουλές στους πνεύμονες
  • Δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα.

2. Δυσλειτουργία του μυελού των οστών

Ορισμένες σπάνιες ασθένειες και παθήσεις προκαλούν στον μυελό των οστών να παράγει πάρα πολλά ερυθρά αιμοσφαίρια, όπως:

  • Πολυκυτταραιμία vera, ένας τύπος καρκίνου του αίματος
  • Ερυθροποιητίνη (EPO), ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της αναιμίας σε άτομα με καρκίνο
  • Η αφυδάτωση μπορεί επίσης να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων του αιματοκρίτη σας, αν και στην πραγματικότητα δεν αυξάνει τον αριθμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Αντίθετα, ο αιματοκρίτης σας αυξάνεται μόνο επειδή τα ερυθρά αιμοσφαίρια αποτελούν μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού όγκου του αίματος.

Χαμηλός αιματοκρίτης

Σε γενικές γραμμές, υπάρχουν τρεις βασικοί λόγοι για τους οποίους τα επίπεδα του αιματοκρίτη μπορεί να είναι χαμηλά:

1. Απώλεια αίματος

Η απώλεια αίματος από τραυματισμό ή ασθένεια μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα του αιματοκρίτη.

Παραδείγματα περιλαμβάνουν:

  • Βαριά εμμηνορροϊκή αιμορραγία
  • Εσωτερική αιμορραγία από τραυματισμό
  • Εσωτερική αιμορραγία από έλκος ή εκκολπωματίτιδα
  • Γαστρεντερικοί καρκίνοι, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του παχέος εντέρου.

2. Δυσλειτουργία του μυελού των οστών

Μπορεί επίσης να έχετε χαμηλό αιματοκρίτη εάν ο μυελός των οστών σας δεν παράγει αρκετά ερυθρά αιμοσφαίρια.

Αυτό μπορεί να συμβεί με:

  • Αναπλαστική αναιμία
  • Σιδηροπενική αναιμία
  • Αναιμία με ανεπάρκεια βιταμινών
  • Χρόνια νεφρική νόσο (ΧΝΝ)
  • Κίρρωση
  • Υποθυρεοειδισμός
  • Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (IBD)
  • Ρευματοειδής αρθρίτιδα
  • Δηλητηρίαση από μόλυβδο
  • Λευχαιμία
  • Λέμφωμα
  • Πολλαπλό μυέλωμα
  • Μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα
  • Οστεονέκρωση

3. Αιμόλυση

Η αιμόλυση συμβαίνει όταν τα ερυθρά αιμοσφαίρια διασπώνται ταχύτερα από ό,τι μπορούν να αντικατασταθούν. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αιμολυτική αναιμία.

Οι αιτίες περιλαμβάνουν:

  • Πορφυρία (μια ομάδα διαταραχών που προκαλούνται από υπερσυσσώρευση πορφυρίνης η οποία βοηθά την αιμοσφαιρίνη)
  • Δρεπανοκυτταρική αναιμία (κληρονομική διαταραχή που προκαλεί παραμόρφωση και διάσπαση των ερυθρών αιμοσφαιρίων)
  • Σπληνομεγαλία (διευρυμένη σπλήνα)
  • Θαλασσαιμία (κληρονομική διαταραχή του αίματος κατά την οποία ο οργανισμός σας παράγει λιγότερη αιμοσφαιρίνη).

Πώς να αυξήσετε τον αιματοκρίτη

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο αιματοκρίτης προκαλείται λόγω χαμηλών επιπέδων σιδήρου. Μπορείτε να τρώτε τροφές πλούσιες σε σίδηρο και να λαμβάνετε καθημερινά συμπλήρωμα βιταμινών για να βοηθήσετε στην πρόληψη των αιτιών που προκαλούν χαμηλό αιματοκρίτη.

Οι πηγές τροφίμων που είναι πλούσιες σε σίδηρο περιλαμβάνουν:

  • Κόκκινο κρέας
  • Μοσχαρίσιο συκώτι
  • Συκώτι κοτόπουλου
  • Ψάρια και οστρακοειδή
  • Προϊόντα σόγιας (tofu και edamame)
  • Αποξηραμένα φρούτα
  • Πράσινα φυλλώδη λαχανικά
  • Ξηροί καρποί
  • Φασόλια
  • Ψωμί και δημητριακά εμπλουτισμένα με σίδηρο
  • Αυγά

Επιπλέον, η βιταμίνη C βοηθά στην απορρόφηση του σιδήρου. Επομένως, τρώτε επίσης διάφορες τροφές που είναι πλούσιες σε βιταμίνη C, όπως για παράδειγμα τα εσπεριδοειδή. Μην πίνετε καφέ ή τσάι μαζί με τα γεύματά σας, διότι αυτό μειώνει την απορρόφηση του σιδήρου.

 

Περίληψη

Ο αιματοκρίτης περιλαμβάνεται σε μια σειρά εξετάσεων που περιλαμβάνονται στην γενική εξέταση αίματος. Είναι το ποσοστό των ερυθρών αιμοσφαιρίων σε σχέση με τον συνολικό όγκο του αίματος.

Ο χαμηλός αιματοκρίτης μπορεί να οφείλεται σε αιμορραγία, ασθένειες του μυελού των οστών (συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του αίματος) και αιμόλυση (καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων).

Υψηλά επίπεδα  αιματοκρίτη εμφανίζονται σε μεγάλο υψόμετρο, σε καρδιακή ή πνευμονική νόσο ή σε ασθένειες όπως η polycythemia vera που προκαλούν υπερπαραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων.